BORDO BULAMACI
Bordo bulamacı, patojenlere karşı esas toksik madde olan bakır iyonlarını içeren ve asit karakterli bakırın ph’sını nötürleştirerek, fitotoksik etkiyi gidermek amacıyla kireç katılarak kullanılan ve kolay hazırlanabilen koruyucu bir ilaçtır. Yani göztaşı (bakır sülfat % 98) ve kireç kullanarak hazırlanan bir karışımdır. Bordo bulamacı çok sayıda fungal ve bakteriyel hastalığa karşı kullanılan bir tarım ilacıdır. Özellikle sonbaharda hasattan sonra ve ilkbaharda çiçek gözleri uyanmadan önce zeytin ağaçlarına bordo bulamacı uygulandığında, ertesi yıl olabilecek potansiyel hastalıklara karşı etkili ve ekonomik bir mücadele yapılmış olunur. Sonbahar ve ilkbaharda bordo bulamacı kullanılmadan fungal ve bakteriyel hastalıklarla mücadelede tam başarıya ulaşmak mümkün değildir. Bordo bulamacı kullanıma hazır halde bayilerinde bulunabileceği gibi, göztaşı (bakır sülfat) ve kireç ile hazırlanıp kullanılması da mümkündür. Ancak hazır bordo bulamacı kullanılması halinde kullanma dozunun önceden iyi bilinmesi gerekir.

Bordo Bulamacı Hazırlama Tekniği

Bordo Bulamacı plastik veya ahşap kaplar tercih edilerek hazırlanmalıdır. Asit karakteri nedeniyle teneke veya madeni kaplarda hazırlanması iyi sonuç vermemektedir.

Bordo Bulamacının Hazırlanması

Bordo bulamacının dozu kullanılacağı zamana göre değişmektedir. Meyve ağaçlarına sonbahar ve ilkbaharda uygulanacak koruma amaçlı genel kullanım dozları % 1 ve % 2’liktir.

%1'lik Bordo Bulamacı Hazırlanışı

100 litre bordo bulamacı hazırlamak için gerekli olan madde ve malzemeler şunlardır:

Öncelikle 50 ve 100 litrelik olmak üzere iki ayrı varile ihtiyaç vardır. 50 litrelik varilde 1 kg. göztaşı eritilir. Bakır sülfat suda zor çözündüğü için 24 saat önce suya bırakılmalıdır. Şayet suda hemen çözünmesi istenirse toz haline gelinceye kadar öğütülmesi gerekmektedir. ½ kg. sönmemiş kireç başka bir yerde azar azar dökülen ılık suda eritilerek söndürülür. Daha sonra 100 litrelik diğer varile süzülerek aktarılır ve su ilâvesi ile 50 litreye tamamlanır. Daha önce hazırlanan 50 litrelik göztaşı eriyiği ise 100 litrelik varilde bulunan 50 litre kireçli su üzerine yavaşça dökülür ve devamlı olarak ağaç sopa yardımı ile karıştırılmak suretiyle çivit mavisi renginde bulamaç elde edilir. Böylece % 1’lik 100 litre 'Bordo Bulamacı' hazırlanmış olur.

100 Litrelik Bordo Bulamacı İçin, Göztaşı Ve Kireç Eriyiklerinin Hazırlanması

Bordo Bulamacının Hazırlanması

Bordo bulamacının hazırlanmasındaki son aşama ise hazırlanan göztaşı eriyiğinin kireç eriyiği üzerine dökülmesidir. Şayet kapta eksiklik görülürse normal su ilave edilerek 100 litreye Tamamlanır. Kireçli su kesinlikle göztaşı eriyiği üzerine dökülmemelidir.

Diğer Oranlarda Bordo Bulamacı Hazırlanışı

%.1, %1.5, %2, %3, %4 ve %5’lik 100 litre bordo bulamacı hazırlamak için gerekli madde ve malzemeler aşağıda verildiği şekildedir.

% 1’lik Bordo Bulamacı İçin 1,000 G. Göztaşı ve 0,500 G. Sönmemiş Kireç
% 1.5’luk Bordo Bulamacı İçin 1,500 G. Göztaşı ve 0,750 G. Sönmemiş Kireç
% 2’lik Bordo Bulamacı İçin 2,000 G. Göztaşı ve 1,000 G. Sönmemiş Kireç
% 3’lük Bordo Bulamacı İçin 3,000 G. Göztaşı ve 1,500 G. Sönmemiş Kireç 
% 4’lük Bordo Bulamacı İçin 4,000 G. Göztaşı ve 2,000 G. Sönmemiş Kireç
% 5’lik Bordo Bulamacı İçinÞ 5,000 G. Göztaşı ve 2,500 G. Sönmemiş Kireç

Ancak sönmemiş kireç yerine sönmüş kireç kullanılmak istenirse yukarıda verilen kireç miktarı iki katına çıkartılmalıdır.

Bordo Bulamacının Kontrolü

Usulüne uygun olarak hazırlanan bordo bulamacının hafif mavi renkte, nötr veya alkali olması arzu edilir. Kirecin az olması ya da kalitesiz olması durumunda ise kontrol yapılmazsa faydalı olmak yerine zararlı olacağı asla unutulmamalıdır. Ayrıca tek başına kullanıldığında göztaşı eriyiğinin oldukça yakıcı olduğu ve bu nedenle de kullanırken dikkatli olunması gerektiği unutulmamalıdır. Bu amaçla, yani asitliği gidermek için ise kireç kullanılmaktadır.

Kireç Oranı Kontrolü

Hazırlanan bulamaçtaki kireç miktarının az ya da çok olduğunu anlamak için “Turnusol” Kağıdı” veya “Fenolftalein”li kağıt kullanılmaktadır. Bordo bulamacına batırılan;,

Kırmızı “Turnusol” Kağıdı ►Mavi
Beyaz “Fenolftalein”Li Kağıt ►Kırmızı

renk aldıkları takdirde bordo bulamacı iyi hazırlanmış demektir. Eğer beyaz “Fenolftalein”li kağıt beyaz renkte kalırsa bulamaca bir miktar daha kireçli su ilave edilmelidir.

Çivi ile Muayene

Diğer Bir Pratik Yöntem İse Çivi İle Yapılan Kontroldür. 3-5 Cm Uzunluğundaki Passız Çivi Yarısına Kadar Bordo Bulamacının İçerisine Batırılarak 5 Dakika Bekletilir. Asit Karakterli Bulamaçlarda Çivinin Çözeltiye Giren Kısmı Esmer Kırmızı Bir Renge Dönüşmektedir. Bu Tip Bulamaçlara Bir Miktar Daha Kireçli Su Vermek Gerekmektedir. Nötr Ve Hafif Kalevi Eriyiklerde İse Çivinin Renginde Bir Değişim Söz Konusu Olmamaktadır.

Eğer Bu Şekilde Tavsiye Edilen Kontrol Metodu Uygulanmayacaksa Hazırlanan Bordo Bulamacına Kireç Daima Tavsiye Edilen Miktardan Biraz Fazla Katılmalıdır. Çünkü Kireç, İçerisinde Taş Gibi Bazı Yabancı Maddeleri İhtiva Edebilmektedir. Esasen Kirecin Biraz Fazla Oluşunun Da Hiçbir Zararlı Etkisi Yoktur.

Bordo Bulamacı Hazırlanırken ve Uygulanırken Dikkat Edilecek Hususlar

Bordo bulamacı hazırlanırken demir ve saç gibi metal kaplar kullanılmamalıdır.
Daima kireçli suyun üzerine göztaşı ile eritilmiş su ilave edilmelidir. Aksi takdirde karışım istenilen şekilde olmayacaktır.
İlaçlama tankına sönmüş kireç eriyiği ve göztaşı eriyiği boşaltılırken süzgeçten geçirilmesi gerekir. Sönmemiş kireç kullanılıyor ise eritildikten sonra mutlaka süzülmelidir. Eğer eriyik içerisinde erimeyen taş, toprak, vb. kalmışsa kalan miktar kadar kireç tartılıp tekrar eritilmelidir. Ayrıca süzgeç kullanılmaz ise bazı artık parçacıklar ilaçlama aletinin memesinin de tıkanmasına neden olmaktadır.
Ağacın üst dallarından başlayarak alta doğru, aşırıya kaçmadan, boş ve kuru dal kalmadan yıkama şeklinde tüm gövde ilaçlaması yapılmalıdır.
Hazırlanan ilacın en geç bir gün içinde kullanılması tercih edilmelidir.
Bordo bulamacı atıldıktan sonra ilaçlama aleti temizlenmelidir.
Bordo bulamacı insektisit, fungusit ve akarisitlerle kesinlikle karıştırılmamalıdır.
Yağmurlu, donlu ve rüzgârlı günlerde ilaçlama yapılmamalıdır.
İlaçlama yapıldıktan sonra 10 saate kadar yağmur yağarsa ilaçlama tekrarlanmalıdır.
Etmeni bakteri ve fungus olan hastalıklarda etmen ağaç gövdesine kolaylıkla girebilecektir. Bu nedenle daha çok yara yerleri, çiçek gözleri ve yaprak gözleri ilaçlanarak hastalığın ağaca girişi engellenir. Bazı hastalıkların bulaştıktan sonra tedavisi değildir.

Bordo Bulamacının Muhafazası

Bordo bulamacı muhakkak kullanılacağı zaman hazırlanmalıdır. Eğer bordo bulamacı hazırlandıktan sonra hemen kullanılmayacaksa 100 litrelik bulamaca 200 gr pekmez veya şeker konulur. Böylece 15-20 gün daha muhafaza etmek mümkündür. Ayrıca pekmez ve şeker ilacın bitkiye daha iyi nüfuz etmesini sağlayarak etkili sonuç alınmasına neden olmaktadır.

Bordo Bulamacının Zeytin Bahçelerinde Kullanımı

Armillaria kök çürüklüğü hastalığına karşı hastalık yeni başlamış ise hasta kökler kesilip kazındıktan sonra bu yerlere %5 lik bordo bulamacı, %2’lik göztaşı, %5’lik karaboya ilaçlarından biri fırçayla sürülür ve ilaç kuruduktan sonra üzeri aşı macunu ila kapatılır. Diğer bir alternatif olarak ise 750 gr. ardıç katranı ve 250 gr. göztaşı sürülür. Zeytinde halkalı leke hastalığına karşı zeytinler sürgün vermeden önce şubat ayında % 1.5’luk, zeytin ağaçları çiçek açmadan önce ise nisan ayında %1’lik bordo bulamacı uygulanır.

Zeytin dal kanseri hastalığına karşı;
İlaçlama; aralık sonunda hasattan hemen sonra
İlaçlama; şubat sonunda dolu ve don zararından sonra
İlaçlama; ilkbahar yağmurları başlamadan önce
İlaçlama; sonbahar yağmurları başlamadan önce yapılır.
1. 2. ve 4. ilaçlamalarda %2 lik, 3. ilaçlamada %1’lik bordo bulamacı uygulanır. Genel olarak sonbaharda hasattan sonra ve kışın % 2, % 3, % 4' lük ve daha fazla oranda kullanılır. İlkbaharda ağaçların meyve gözleri patlamadan önce ve yazın % 0.5, ve %1.5'lik bordo bulamacı kullanılır.

Sonuç

Sonuç olarak bordo bulamacı zeytinde sorun olan dal kanseri ve halkalı leke hastalıkları gibi mantar ve bakteri hastalıklarının ilacıdır. Bu nedenle zeytin bahçelerinde hasat yapıldıktan sonra zeytin ağaçlarına koruma amaçlı bordo bulamacı uygulaması tavsiye edilir. Özellikle hasat sırasında sırık kullanmış olan üreticilerimizin ağacın gövde ve dallarında açmış olabilecekleri yaralanmalar ve zedelenmeler nedeniyle kesinlikle bordo bulamacı kullanması tavsiye edilmektedir.

Bordo bulamacının hasat sonrasından itibaren 30 gün arayla birkaç kez uygulanmasında çok büyük yararlar vardır. Kış mevsimi içerisinde oluşabilecek olumsuz hava koşullarına ve don riskine karşı ağacımızın bir nevi sigortası gibi işlev görmektedir bordo bulamacı. Kışın dondan koruduğu gibi yazın da kuraklığa karşı dayanıklılığını arttırır ağacımızın.

Tüm bu olumlu özelliklerinin yanı sıra dikkat edilmesi gereken hususları ise kısaca şöyle özetleyebiliriz:
Dozunun ve uygulama zamanının iyi ayarlanması gerekir.
Ortalama sıcaklıklar yaklaşık 200C'ye yaklaştığında bordo bulamacı kullanılmamalıdır.
Dozu iyi ayarlanmadığı taktirde zeytinlerimizde ve zeytinyağlarımızda kalıntı sorunu oluşabilmektedir.